فرقی نمی‌کند شما یک کوچ حرفه‌ای هستید یا مدیری که قصد دارد برای کمک به رشد و توسعه کارکنانش از یک رویکرد کوچینگی مانند کوچینگ مدیران استفاده کند یا هر فردی که می‌خواهد ارتباطات موثرتری با دیگران برقرار کند، در هر صورت برای تبدیل شدن به یک فرد حرفه‌ای به مجموعه‌ای از مهارت‌های کلیدی و پایه کوچینگ نیاز دارید و این مهارت‌ها برای همه افراد کاربردی و مفید است.
اگر مهارت‌های پایه کوچینگ را فرا بگیرید، می‌توانید از این مهارت‌ها در کار و زندگی خود استفاده کنید
اما قاعدتا فردی که کار کوچینگ را به صورت تخصصی انجام می‌دهد (کوچ) باید مهارت‌های کوچینگ را به صورت حرفه‌ای بیاموزد تا بتواند در کار خود موفق‌تر عمل کند. یکی از مواردی که به شما در شناخت مهارت‌هایتان برای کوچینگ کمک کند تست MBTI است.
من پریسا احمدی منش هستم و در این مقاله قصد دارم به 6 مهارت پایه از مهارت‌های کوچینگ یا همان تکنیک‌های کوچینگ بپردازم. مهارت‌هایی که در این مقاله درباره آنها صحبت می‌کنیم:
- گوش دادن فعال
- پرسشگری قدرتمند
- قضاوت نکردن
- همدلی
- بازخورد دادن
- از بین بردن باورهای محدود کننده
مهارت کوچینگ شماره 1: گوش دادن موثر
بطور کلی گوش دادن یکی از مهمترین مهارت‌ها در فرایند کوچینگ است و می‌توان گفت یک کوچ نمی‌تواند در حوزه کوچینگ حرفه‌ای شود مگر این که واقعا گوش دادن را به صورت حرفه‌ای بلد باشد.
شاید برای شما عجیب باشد که گوش دادن یک مهارت است و باید توجه داشته باشید که
“گوش دادن با شنیدن متفاوت است”
شنیدن: فعالیتی جسمی است و توسط گوش انجام می‌شود و نیازی به یادگیری ندارد چرا که دستگاه شنیداری ما غیرارادی این کار را انجام می‌دهد.
گوش دادن: فعالیتی ذهنی است و توسط مغز انجام می‌شود و نیاز به یادگیری دارد.
گوش دادن به معنای این است که به آنچه گفته می‌شود باید عمیقا گوش بسپارید اما اکثر ما در طول شبانه روز فقط در حال شنیدن هستیم.
یک کوچ (مربی) علاوه بر شنیدن صدای فرد، به عمق مطلب بیان شده توجه می‌کند و به درک درستی از شرایط مراجعه‌کننده می‌رسد. در گوش دادن موثر و فعال، کوچ به دنبال دریافت پیام فرد است و به جمع آوری اطلاعات از مخاطب می‌پردازد.
به طور کلی روند کوچینگ به این صورت است که:
حدودا 80 درصد مواقع، کوچ گوش می‌دهد و در 20 درصد مواقع صحبت می‌کند
در گوش دادن فعال و موثر، کوچ می‌تواند به اطلاعات ارزشمندی از مراجعه‌کننده برسد که بعضا خود فرد نیز نسبت به آنها آگاه نیست. یک کوچ حرفه‌ای با اطلاعات مهم و نهفته‌ای که از شخص کسب می‌کند می‌تواند به فرد کمک کند و این یکی از رموز قدرتمند بودن کوچینگ است.
مهارت کوچینگ شماره 2: پرسشگری قدرتمند
یکی از رموز موفقیت جلسات کوچینگ، پرسیدن سوالات مناسب در زمان مناسب است. یک کوچ با پرسیدن سوالات حرفه‌ای به خوبی می‌تواند روند جلسات را بهبود بخشد.
آنتونی رابینز در رابطه با پرسشگری می‌گوید:
اندیشیدن همان پرسش و پاسخ است . بپرسید تا به پاسخ برسید.
کوچ با طرح سوال‌های مناسب، کوچی را وادار به تعمق بیشتر می‌کند و به یک سفر اکتشافی می‌فرستد.
بنابراین اگر به یک کوچ مراجعه کردید لطفا در مقابل سوالات او با بی‌حوصلگی پاسخ ندهید. زیرا پرسشگری، جزئی از روند جلسات کوچینگ است و تفکر و پاسخ دادن به این سوالات، باعث می‌شوند تا مساله برای شما شفاف شود، ارزش‌های خود را بشناسید، به اهداف و رسالت خود پی ببرید. به عبارت دیگر به خودآگاهی و در نتیجه حل مسئله برسید.
خیلی از ما فکر می‌کنیم که اگر کسی پاسخ سوالات را داشته باشد فرد حرفه‌ای است در صورتی که فرد حرفه‌ای پرسش‌های عالی طرح می‌کند و می‌توان اینگونه گفت که یک کوچ حرفه‌ای در واقع یک پرسش‌گر حرفه‌ای است و به جای اینکه همه چیز دان باشد، سعی می‌کند با پرسیدن سوالات درست و بجا مساله‌ای که ذهن شما را درگیر کرده است را شفاف کند.
پرسشگری یکی از مهارت‌های کلیدی کوچینگ
پرسش‌های قدرتمند و خوب، می‌تواند به مراجعه کننده کمک کند که موانع ذهنی خودش را برطرف کند و زاویه دید خود را به موضوعات و موانع تغییر دهد، شناخت بهتری نسبت به خود و دنیای پیرامون خود پیدا کند.
سوالات خوب باعث می‌شود که فرد پاسخ‌هایی را پیدا کند که در وجود خودش داشته اما به خاطر نپرسیدن سوال تا به حال از آن غافل بوده است.
پروسه کوچینگ با سؤالات قدرتمند کوچینگی مسئله را از دل جواب‌های مراجع بیرون می‌کشد و یک کوچ موفق سؤالات بهتری می‌پرسد. با این سوالات مراجعه کننده را وادار به بازبینی خود به گونه‌ای متفاوت و تغییر نگرش می‌کند.
سوالات کوچینگ دارای انواع مختلفی هستند که در آموزش‌های تخصصی کوچینگ به آن پرداخته می‌شود اما در بین همه آنها، بهترین سوالات در جلسات کوچینگ، سوالاتی هستند که به کوچ و فرد مراجعه کننده در ایجاد یک بینش و آگاهی در خصوص مساله مورد بحث کمک کنند.
مهارت کوچینگ شماره 3: قضاوت نکردن
ما انسان‌ها اغلب اوقات در حال قضاوت دیگران هستیم؛ اما در کوچینگ لازم است که یاد بگیریم تا قضاوت را کم و کمتر کنیم و مراجعه‌کننده را طوری که هست ببینیم، نه طوری که خودمان فکرمی‌کنیم باید باشد.
قضاوت نکردن، یک مهارت مهم و البته شاید کمی سخت باشد و این مهارت پایه و اساس کوچینگ را شکل می‌دهد و یک کوچ باید همیشه به اصل قضاوت نکردن پایبند باشد.
یک کوچ خوب یک ذهن باز و بی‌تعصب دارد. منظور از داشتن یک ذهن باز و بی‌تعصب این است که بپذیرید دیگران نقطه نظراتی متفاوت از شما دارند و شاید از دید خودشان حق با آنها باشد.
پس باید خود را از قضاوت دیگران آزاد کنیم و به انتخاب‌های آنها به‌عنوان خوب/بد، درست/غلط نگاه نکنیم و نحوه زندگی دیگران را بدون قضاوت، تعصب و سرسختی پذیرا شویم. به همین خاطر است که می‌گویم کوچینگ آموزش و تربیت نیست بلکه یک روش برای زندگی کردن است.
مهارت کوچینگ شماره 4: همدلی
منظور از همدلی این است که بتوانیم خودمان را جای دیگران بگذاریم و درک کنیم آنها در یک شرایط مشخص چه احساسی دارند و چطور فکر می‌کنند و دنیا را از دریچه چشم آنها ببینیم و احساساتشان را درک کنیم.
دانیل گلمن که در شکل‌گیری مفهوم هوش هیجانی نقش بسزایی داشت، همدلی را یکی از مهمترین مهارت‌هایی می‌داند که هر فردی باید آن را در خود تقویت کند. به اعتقاد او، همدلی یک مهارت ارتباطی مهم و حساس است که خیلی راحت آن را فراموش می‌کنیم و به جای آن که تمرکزمان بر روی احساسات طرف مقابل باشد، به این فکر می‌کنیم که در حال حاضر چه باید کرد.
همدلی به ما کمک می‌کند تا نیازهای طرف مقابل را درک کنیم و به او نشان دهیم نقطه نظرات و احساسات او را به خوبی می‌فهمیم. در یک رابطه کوچینگی که مبتنی بر اعتماد و توافق است، همدلی اهمیت ویژه‌ای دارد.
لازم است بدانید که:
“همدلی متفاوت از همدردی است”
در همدلی شما با احساسات و پشیمانی‌های طرف مقابل درهم می‌آمیزید. خودتان را جای او می‌گذارید تا ببینید در چنین وضعیتی او چه حسی را تجربه می‌کند. نیازی نیست احساستان دقیقاً مشابه به احساسات طرف مقابل باشد، فقط کافی است احساسات و دیدگاه او را درک کنید.
همدردی در نقطه مقابل همدلی است و شما به خاطر شرایط سختی که طرف مقابلتان آن را تجربه می‌کند، غمگین و متاسف هستید و برای او دل می‌سوزانید.
همدلی یعنی اینکه به درون وجود من بیایی،
و بکوشی به نیابت من و از طرف من،
درون من را جستجو کنی و دنیای اطراف را، آن‌چنان‌که من می‌بینم، ببینی و درک کنی.
مهارت کوچینگ شماره 5: بازخورد دادن
نظام‌های ارتباطی، اجتماعی، اقتصادی و غیره، بازخورد یا فیدبک را غنیمتی برای اصلاح خود قلمداد می‌کنند.
در کوچینگ، یکی از مهمترین مهارت‌ها، مهارت بازخورد دادن به افراد است. کوچ باید مراقب باشد تا با هر بازخوردی که ارائه می‌دهد، فرد احساس نکند که دارد قضاوت می‌شود یا مورد نصیحت قرار می‌گیرد.
ویژگی‌های یک بازخورد خوب
- واضح و روشن باشند
- مثبت باشند
- کلی گویی نباشند
- بی‌طرفانه باشند
- مراجع را به تفکر وادار کنند
- باعث تحرک و اقدام شوند
- سازنده باشند
انواع بازخورد در کوچینگ
- بیان مجدد یا واضح کردن
- تفسیر و تاویل
- خلاصه کردن
مهارت کوچینگ 6: از بین بردن باورهای محدود کننده
همه ما انسان‌ها باور و اعتقاداتی داریم و اغلب آنها را زیر سوال نمی‌بریم. اگرچه هیچ مدرکی برای اثبات عقایدمان و حمایت از آنها وجود ندارد اما آنها را تایید شده و صحیح می‌دانیم. اعتقادات ما تاثیر عمده‌ای بر رفتار و شخصیت ما دارند.
برخی از باورها، رشد دهنده هستند و می‌توانند به ما کمک کنند تا موفق شویم. برخی دیگر از باورها، مانع رشد هستند و ما را عقب نگه می‌دارند که آنها را باورهای محدود کننده می‌نامیم.
افراد در طی فرایند کوچینگ و به کمک یک کوچ حرفه‌ای، می‌توانند به شناسایی و به چالش کشیدن این باورهای محدود کننده بپردازند. نقش کوچ این است که در یک گفتگوی امن و بی قضاوت، به افراد کمک می‌کند تا باورهای محدود کننده خود را زیر سوال ببرند.
استفاده درست از تکنیک‌های کوچینگ
فردی که کار کوچینگ انجام می‌دهد باید به خوبی تمام روش‌ها، تکنیک‌ها و ابزارهای لازم را بشناسد تا بتواند در موقعیت‌های مختلف و در مواجه با افراد مختلف از آنها استفاده کند. این کار باعث می‌شود تا مراجعه کننده بتواند به خوبی رشد کند و به موفقیت برسد.
یک کوچ موفق مهارت خوبی در زمان استفاده از تکنیک‌های کوچینگ را دارد
یک کوچ حرفه‌ای با استفاده درست از تکنیک‌ها و مهارت‌های کوچینگ به فرد کمک می‌کند که از تمام پتانسیل و توانمندی خودش استفاده کند.
نکته مهم:
هر یک از مهارت‌های کوچینگ بخشی از شخصیت و عادات شما را شکل می‌دهند که در نگرش و نوع نگاهتان به مسائل بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
نکات مهم در یادگیری مهارت‌های کوچینگ
اگر می‌خواهید به یک کوچ حرفه‌ای تبدیل شوید باید مهارت‌هایی را بیاموزید و آنها را به درستی رعایت کنید. در این مورد آموزش مهارت کوچینگ می‌تواند موثر باشد. در ادامه به نکاتی اشاره خواهیم کرد که در این مسیر به شما کمک خواهد کرد.
- ارتباط موثر را بی اهمیت ندانید.
- اهداف را دقیق و با جزئیات مشخص کنید.
- از سوالات بسته و نیازمند به یک پاسخ مشخص مانند بله و خیر استفاده نکنید و بیشتر سعی کنید تا سوالات باز استفاده کنید اینگونه باعث می‌شوید فرد مقابل برای پاسخ دادن به سوالات کمی بیندیشید
- به شواهدی که به دست می‌آورید، اطمینان کنید و از کنجکاوی خود برای پیشبرد اهداف کوچینگ بهره بگیرید.
- تا جایی که می‌توانید از چرا استفاده نکنید و به جای آن از چه بهره ببرید.
- اگر رفتاری را در مراجعه کننده خود برجسته می‌یابید آن را با کوچی در میان بگذارید. این سبک از بازخورد بسیار قدرتمند است.
- در فرایند کوچینگ کاملا متمرکز باقی بمانید.
- توجه داشته باشید، موضوعاتی که در ابتدا مطرح می‌شوند عموما مسئله اصلی نیستند و باید با کندوکاش بیشتر به عمق مسئله پی ببرید.
- برای رشد و پیشرفت خود سرمایه گذاری کنید و فعالانه مهارت‌های جدید در حوزه کوچینگ را بیاموزید
چگونه مهارت کوچینگ خود را ارتقا دهیم؟
حال که با مهارت‌های کوچینگ آشنا شدید؛ خوب است بدانید که چگونه می‌توانید مهارت‌هایی که کسب کرده‌اید را ارتقا دهید؟
- نقاط قوت خود را شناسایی کنید و از آنها آگاه باشید.
- اهدافی که برای خود دارید را مشخص کنید.
- در برابر نظر و عقاید دیگران جبهه نگیرید.
- برای رسیدن به هدف‌های خود، خوب است این اهداف قابل دستیابی باشند و زمانی برای‌شان در نظر بگیرید.
- به دنبال یک کوچ حرفه‌ای برای کسب تجارب باشید یا در دوره کوچینگ شرکت کنید.
- از اطرافیان قابل اعتماد خود کمک و راهنمایی بخواهید.
- به خودتان اعتماد داشته باشید.
- اگر کوچ هستید از روش‌های کوچ کردن دیگران نیز استفاده کنید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردم به ساده‌ترین شکل ممکن، شما را با مهارت‌های پایه کوچینگ آشنا کنم و امیدوارم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید. پیشنهاد می‌کنم مقالات مرتبط در این سایت را نیز مطالعه کنید و اگر نظر و یا سوالی در این مورد دارید، در بخش نظرات آن را مطرح کنید.
