قرارداد روانی چیست؟

قرارداد روانی درواقع قراردادی است نانوشته میان دو یا چند نفر که حتی در موردش هیچ حرف و صحبتی هم نشده است؛ اما انتظاراتی است که آن افراد در ذهنشان از یکدیگر دارند. بگذارید این مسئله را با ذکر یک مثال برای شما توضیح دهیم. تصور کنید شما به عنوان فردی شاغل هستید و درآمد کسب می‌کنید؛ اما پیش از آنکه موعد پرداخت حقوقتان برسد باید یک بدهی بسیار مهم را پرداخت کنید و به همین دلیل هم برای قرض گرفتن پول به سراغ خواهر یا برادرتان می‌روید؛ اما پس از اینکه مسئله را با او در میان می‌گذارید، با پاسخی خلاف آنچه که انتظارش را داشتید مواجه می‌شوید و خواهر یا برادرتان به شما می‌گوید که هرگز تصور نمی‌کردم از من چنین چیزی درخواست کنی و مرا فقط برای پول بخواهی. در چنین موقعیتی شما پیش خود فکر می‌کنید که خواهر یا برادرتان باید بی چون و چرا به شما پول قرض می‌داد و او نیز فکر می‌کند که شما باوجوداینکه شاغل هستید هرگز نباید چنین درخواستی می‌کردید. این دقیقاً همان قرارداد روانی نانوشته میان افراد است.

این‌گونه قراردادها در میان روابط اعضای خانواده، رابطه‌های دوستانه و عاطفی و حتی در محیط کار میان کارمند و کارفرما نیز برقرار است. محتوای یک قرارداد روانی در محیط کار می‌تواند شامل چیزهایی مانند وعده ارتقا یا افزایش کار یا افزایش حقوق باشد و از نظر کارفرما نیز محتوای این قرارداد ممکن است شامل انجام اضافه کاری از سوی کارمند یا انجام کارهایی فراتر از وظایف وی باشد. تمامی این انتظارات در یک قرارداد روانی از روز مصاحبه و آغاز فعالیت فرد در یک مجموعه آغاز می‌شود. قراردادهای روانی، نظریه‌ای است که برای اولین بار توسط چند محقق به نام‌های آرجریس، لوینسون، ماندل، سولی  و شین در حوزۀ دانش مدیریت منابع انسانی معرفی شد و همان‌طور که گفتیم در آن به انتظارات نانوشته‌ی دوجانبه میان کارمند و کارفرما اشاره شده بود.

انتظارات کارمندان و کارفرماها از قرارداد روانی

انتظارات کارمندان

• دریافت دستمزد مناسب:

هر فردی در محیط کارش، بر مبنای کاری که ارائه می‌کند انتظار دستمزد مشخصی را از کارفرمای خود دارد. این دستمزد در برآورده کردن نیازهای مادی فعلی و آینده کارمند نقش بسیار مهم و مؤثری را ایفا می‌کند.

• امنیت شغلی:

امنیت شغلی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها است که سبب آرامش خیال و اطمینان کارمندان می‌شود. کارمندان از کارفرمای خود عدم اخراج شدنشان، ترفیع درجه گرفتن، حقوق بازنشستگی، محروم نشدن از امکانات مجموعه، تمرکز و آرامش اعصاب را انتظار دارند.

• رسیدن به موقعیت شغلی مناسب:

کارمندان معمولاً با هدف رسیدن به یک موقعیت شغلی خاص که مدنظر دارند به استخدام یک کارفرما یا یک سازمان درمی‌آیند و بنابراین از کارفرما نیز این انتظار را دارند تا در جهت دستیابی به هدف و موقعیت شغلی که مدنظر دارند نهایت تلاشش را بکند.

• مورد احترام قرار گرفتن:

داشتن عزت نفس و احترام در محیط شغلی از دیگر انتظاراتی است که کارمندان در قرارداد روانی خود دارند. آن‌ها انتظار دارند که هم از جانب کارفرما و هم از جانب دیگر افراد مجموعه مورد احترام قرار بگیرند و ارزش کارشان حفظ شود.

• داشتن جذابیت شغلی:

اینکه یک کارمند شغلش را کاری مهم و باارزش بداند سبب به وجود آمدن رضایت شغلی و روانی در وی می‌شود. یک کارمند معمولاً به سراغ شغلی می‌رود که با دانش، مهارت و توانایی‌هایش سازگاری داشته باشد و در صورت عدم وجود این سازگاری و جذابیت شغلی متأسفانه هم نارضایتی شغلی و روانی در فرد به وجود می‌آید و هم کارایی کلی مجموعه پایین می‌آید.

• وجود فرصت‌های رشد:

از دیگر انتظاراتی که یک کارمند در قرارداد روانی‌اش از کارفرما دارد این است که کارفرما و سازمان بتواند موقعیت‌های رشد و پیشرفت را مانند دوره‌های آموزشی یا دوره‌ کوچینگ، در اختیار کارمندان قرار دهد تا هم به رشد و توسعه مهارت های فردی و هم به رشد حرفه‌ای‌اش و رسیدن به موفقیت در زندگی و کار کمک کند. کوچینگ توسعه فردی می‌تواند یکی از ابزارها برای این کار باشد.

انتظارات کارفرما

• اهمیت دادن به اهداف سازمانی:

تحقق یافتن اهداف سازمانی علاوه بر موارد مادی به هماهنگی میان کارمندان و سازمان نیز وابسته است و کارفرما از کارمندان خود انتظار دارد که با استفاده از مهارت‌ها و توانایی‌های خود در تحقق یافتن اهداف سازمان تلاش کنند. با اجرای کوچینگ کسب و کار در سازمان می‌توان کارمندان را در این مسیر بهتر راهنمایی کرد.

•  داشتن تعهد کاری:

از دیگر انتظاراتی که یک کارفرما در قرارداد روانی‌اش از کارمندان دارد صرف وقت مناسب برای اجرای وظایف، انجام وظایف به بهترین وجه ممکن، مراقبت از دارایی‌های سازمان و داشتن حس قوی تعهد به کار است.

• همکاری مناسب با سایر کارمندان و مدیران:

بی شک دستیابی به اهداف تعیین شده از سوی سازمان نیازمند همکاری و داشتن هماهنگی لازم میان همه کارمندان و مدیران است و کارفرما نیز از کارمندان خود انتظار دارد که در محیطی سالم و صمیمی با یکدیگر در جهت رسیدن به اهداف سازمان تلاش مستمر و مفید داشته باشند.

• انتقال و به اشتراک گذاری دانش:

در طی قرارداد روانی، کارفرما از کارمندان خود انتشار دارد تا دانش خود را با سایر افراد به اشتراک بگذارند تا هم بقیه کارکنان پیشرفت کنند و هم همه افراد با دانشی که دارند در راستای رفع موانع، مشکلات و چالش‌های سازمان کار کنند.

• انجام وظایف فراتر از مسئولیت رسمی:

به طور کلی انجام تمامی وظایف تعیین شده برای هر فرد از سوی کارفرما لازم است؛ اما ممکن است کافی نباشد و به همین دلیل هم کارفرما در طی قرارداد روانی از کارکنان خود انتظار دارد که اگر می‌توانند کاری بیشتر از مسئولیتی که بر عهده دارند را انجام دهند، از آن دریغ نکنند.

• صادق بودن:

از جمله مهم‌ترین نگرش‌هایی که در چهارچوب قرارداد روانی از سوی کارفرما وجود دارد، همین مسئله صادق بودن است. کارفرما انتظار دارد تا کارمندان در حین اجرای کار در حفظ و مراقبت از دارایی‌های سازمان که در اختیارشان قرار دارد کوشا باشند و همچنین در بیان تمام مسائل و مشکلات موجود با مدیران یا خود کارفرما کاملاً صادقانه رفتار کنند. همچنین کارفرما از کارمندانش انتظار دارد که ایده‌های جدید را با آغوش باز بپذیرد و در صورت نیاز آماده انجام اضافه‌کاری نیز باشد.

کلام آخر …

در این مقاله از وب‌سایت مرکز کوچینگ پریسا احمدی منش به بررسی قرارداد روانی در سازمان ما پرداختیم و بیان کردیم که قراردادهای روانی به طور مستقیم بر عملکرد و رفتار کارمندان درون سازمان و  گاهی اوقات کارفرماها نیز تأثیر می‌گذارد. این انتظارات ممکن است گاهی نتایج خوبی را در برداشته باشند و گاهی با نتایج بسیار بد و زیان‌باری همراه باشند به همین دلیل بهتر است تا شما به عنوان یک مدیر و کارفرمای خوب و هوشمند از یک مربی کوچینگ باتجربه در این زمینه یاری بگیرید.چنانچه نسبت به انجام آزمون mbti تمایل دارید می‌توانید از طریق آکادمی پریسا احمدی منش اقدام کنید.