خودشناسی چیست؟ آشنایی با خودشناسی در روانشناسی

پرداختن به خودشناسی در روانشناسی مهم است زیرا علم و دانش، همیشه یکی از معتبرترین ابزارها برای بررسی مسایل انسانی بوده است. در این مقاله در مورد این صحبت می‌کنم که علم روانشناسی چطور به مبحث خودشناسی می پردازد و خودشناسی در این علم چه جایگاهی دارد.

علم روانشناسی می گوید خودآگاهی قدم اول موفقیت است باید خودت، استعدادهایت و علایقت را بشناسی تا بتوانی بهتر زندگی کنی و بهتر تصمیم بگیری.

اگر در تصمیم‌های مهم و دشوار زندگی‌ات مردد هستی با شناخت بهتر خود میتوانی به تصمیم بهتر برسی.

اگر شغل‌های متعدد را تجربه کردی ولی هنوز به شغلی که با آن احساس خوبی داری، نرسیدی علت این است که هنوز خودت را بقدر کافی نشناخته‌ای!!

چنانچه نسبت به انجام تست mbti تمایل دارید میتوانید از طریق آکادمی پریسا احمدی منش اقدام کنید.

تعریف خودشناسی در روانشناسی

روانشناسی در مسیر تحقیقاتی خود با موضوع مهم و ریشه ای بنام شناخت خود روبرو است و خودشناسی درواقع شکلی انقلابی از روانشناسی است. این شکل از روانشناسی یعنی خودشناسی، به سمت  انسان و تحول بنیادین و خودشکوفایی انسان سوق داده شده است. انتظار می‌رود که علم روانشناسی، بتواند در تمام راه های خودشناسی، به پیچیدگی‌های ما انسان‌ها پاسخ دهد.

در شناخت خود از منظر روانشناسی به سوالات زیر پاسخ می‌دهیم:

• آیا زندگی انسان‌ها  فقط محدود به تولد، رشد، تولید مثل و مرگ شود یا فراتر از آن است ؟
• رسالت من در این دنیا چیست ؟
• دلیل زندگی من چیست؟
• هدف از وجود من چیست؟
• علایق من چیست ؟
• و ..

مزایای خودشناسی

یکی از بزرگ‌ترین دلایل خودشناسی، آگاهی یافتن از نقاط قوت و ضعفمان است. آشنا شدن و کشف کردن این نقاط ضعف و قوت به ما کمک می‌کند تا بتوانیم در راه رسیدن به اهدافی که برای آینده خودمان در نظر گرفته‌ایم بهتر و درست‌تر عمل کنیم. این امر به خصوص در دنیای مدرن امروز ضرورت بسیار زیادی پیدا کرده است؛ چراکه آشنایی با اخلاقیات، روحیات شخصی، افکار و رفتارمان، به ما این امکان را می‌دهد که بتوانیم بر حالات روانی، هیجانات و عواطف خود کنترل بهتری داشته باشیم و در راستای مدیریت بهتر این هیجانات، اقدامات لازم را انجام دهیم. برای شناخت بهتر خود هرگز نباید از انتقاد فرار کنیم و لازم است تا همواره خود را مورد ارزیابی قرار دهیم.

به‌ عنوان‌مثال می‌توانیم خود را با موقعیت‌های مختلف با دیگران مقایسه کنیم و رشدمان را مورد بررسی قرار دهیم. از یافتن نقاط ضعفمان ترس و واهمه‌ای نداشته باشیم و سعی بر افزایش هر چه بیشتر عزت نفسمان داشته باشید؛ چون این کار هم به خودشناسی کمک می‌کند و هم سبب ارتقای شخصی ما می‌شود.

اغراق کردن در مورد مزایای خودآگاهی سخت است، بنابراین ما در این جا فقط تعدادی از رایج ترین اثرات مثبتی را که از افزایش خود آگاهی و خودشناسی شما ناشی می شود، فهرست می کنم:

• روابط بهتر

سخت است که خواسته ها و نیازهای خود را در یک رابطه بپرسید یا حد و مرزهای سالمی را تعیین کنید در حالی که خودتان در مورد آن کاملاً شفاف نیستید. برای مثال، چقدر ارزش های شخصی خود را می شناسید؟ باید بدانید که اغلب بهترین راه برای بهبود هر رابطه ای تلاش برای خودشناسی است.

• خلق و خوی آرام تر

اینکه شما به طور مداوم از نظر عاطفی چه احساسی دارید بستگی به نحوه تفکر شما دارد. به عنوان مثال، اگر عادت به نگرانی مزمن دارید، به احتمال زیاد دائماً احساس اضطراب می کنید. اما زمانی که خودآگاهی خود را تقویت می کنید، یاد می گیرید که رابطه بین تفکر و حالات خود را درک کنید. این باعث می‌شود که کنترل احساساتتان به‌طور مؤثر و تعادل خلق و خویتان بسیار آسان‌تر شود.

• تفکر واضح تر و تصمیم گیری بهتر

تصمیم‌گیری ضعیف اغلب ناشی از تفکر درهم و واکنش‌های عاطفی است. زمانی که نسبت به عادات فکری و احساسی خود آگاهی بیشتری پیدا می کنید، به راحتی می توانیم بین انگیزه ها یا خواسته های کوتاه مدت و ارزش ها و اهداف بلند مدت تمایز قائل شویم.

• افزایش بهره وری

شایع ترین علت به تعویق انداختن کار و بهره وری ضعیف، فقدان تلاش یا تعهد نیست، بلکه مداخله خودمان است. زمانی که برای رسیدن به محل کار مشکل داریم، معمولاً به این دلیل است که در برخی سطوح افکار، احساسات یا عادات خودمان مانع ایجاد می‌شوند. بهبود خودشناسی می تواند به حذف بسیاری از این موانع پنهان در راه بهره وری کمک کند. خودشناسی باعث توسعه مهارت های فردی نیز می‌شود.

هدف از خودشناسی

هدف از خودشناسی رسیدن به حال خوب و رضایت درونی و رسیدن به موفقیت‌های بیشتر با صرف زمان و انرژی کمتر می‌باشد. همه انسان‌ها به دنبال رسیدن به  آرامش و موفقیت و سعادت هستند و هدف خودشناسی این است تا به افراد کمک ‌کند تا این مسیر را آگاهانه و هوشمندانه طی کنند.

خودشناسی  دغدغه بسیاری از انسان‌ها است و جهت کسب موفقیت در تمام زمینه های زندگی از قبیل ارتباطات اجتماعی و عاطفی، خانوادگی، شغلی بسیار ضروری می‌باشد.علت عدم موفقیت در بسیاری از حوزه های فردی ، شغلی و روابط را میتوان عدم خودشناسی دانست

فواید خودشناسی چیست؟ چرا باید خودمان را بشناسیم؟

1. روشن شدن مسیر حرکت

هرچقدر که خودتان را بیشتر بشناسید تصویر روشن‌تری از آینده و اهداف و آرزوهای خود خواهید داشت و با آگاهی بیشتری در این مسیر حرکت می‌کنید.

2. حال خوب و آرامش و شادکامی

 وقتی مسیر و انتخاب‌های شما با رفتار و  احساسات، ارزش‌ها و باورهای شما منطبق باشد، با سختی و چالش و تضادهای درونی  کمتری مواجه می‌شوید و در نتیجه آرامش و شادی  بیشتری خواهید داشت.

3. تصمیم گیری بهتر و سریع تر

شاید جالب باشد به خودتان یادآوری کنید که زندگی با مجموعه‌ای از تصمیمات کوچک و بزرگ،  ساخته می‌شود.

وقتی به خودشناسی می‌رسید، نتایج حاصله  به شما در تصمیم گیری بهتر کمک می‌کند و نکته مهم اینکه خیلی وقت‌ها در زندگی، با تصمیمات سخت و مهم روبرو هستیم که در این مواقع خودشناسی به شدت به کمک ما می‌آید.

4. حرکت به سمت بهبود و رشد فردی

خودشناسی باعث می‌شود که نقاط ضعف و قوت خود را بهتر بشناسید و مرحله بعد این است که نقاط ضعف خود را برطرف کنید و یا تقلیل دهید و نقاط قوت را تقویت کنید،  بر عادت‌های منفی و بد خود غلبه کرده و با خودآگاهی در جهت رفع محدودیت‌ها و مشکلات خود قدم بردارید.

5. افزایش اعتماد به نفس

با خودشناسی و شناخت ویژگیهای مثبت و نقاط قوت خود، اعتماد بنفس به صورت ریشه‌ای و به میزان خیلی زیادی افزایش می‌یابد و دیگر خود را با دیگران مقایسه نمی‌کنید زیرا به این آگاهی می‌رسید که هر فردی نقاط ضعف و قوت منحصر به فرد خود را دارد.

6. انتخاب رشته تحصیلی و انتخاب شغل بهتر

شناخت پتانسیل‌ها و  تفاوت‌های ذاتی و فردی،  به شما در انتخاب شغل مناسب با پتانسیل‌هایتان کمک می‌کند و به راحتی می‌تواند آینده شما را تحت تأثیر قرار دهد و  عدم خودشناسی می‎ تواند سال ها شما را از مسیر مناسب و رسیدن به موفقیت دور کند.

7.  جلوگیری از اشتباهات تکراری

علت بسیاری از شکست ها در حوزه روابط عاطفی و شغلی، ورشکستگی‌ها و طلاق ها و مشکلات انسان‌، عدم خودشناسی است به نحوی که زیاد مشاهده می شود که  اگر فردی یک بار شکست و یا ناکامی در حوزه روابط عاطفی و یا شغلی داشته، در دفعات بعدی هم تکرار می شود و تا این فرد به شناخت خود نرسد، این مشکل همواره همراه وی خواهد بود .

8. هدر نرفتن زمان ، انرژی و هزینه

متاسفانه زیاد هستند افرادی که بعلت نشناختن خود وارد یک شغل و یا رشته تحصیلی و یا وارد یک رابطه می‌شوند و بعد از سالها متوجه می‌شوند که این شغل، این رشته تحصیلی و یا این رابطه، مناسب آنها نبوده است و با صرف زمان و انرژی و هزینه زیاد مجددا باید از اول شروع کنند در صورتی که اگر از ابتدا با خودشناسی، انتخاب بهتری را رقم زده بودند این زمان و انرژی و هزینه ، هدر نمی رفت.

تفاوت خودشناسی در روانشناسی و خودشناسی در اسلام

از زوایای مختلفی می‌توان به موضوع خودشناسی نگاه کرد:

از زاویه دید روانشناختی و از زاویه دید اسلام ( خودشناسی در اسلام )

خودشناسی در اسلام، بیشتر از عالم های عرفانی و رسیدن انسان به کمال و سیر معنوی صحبت می‌کند اما خودشناسی در روانشناسی بیشتر رشد و توسعه فردی و موفقیت را مدنظر قرار می دهد این‌که

• چطور می‌توانم به خودشکوفایی برسم؟
• چطور بهترین خودم باشم ؟
• چطور با خودشناسی به موفقیت های فردی و شغلی برسم؟
• و..

پس خودشناسی در روانشناسی و خودشناسی در اسلام  تفاوت‌هایی با هم دارند و البته این دو می توانند مکمل و کمک کننده به هم باشند. یعنی اگر انسانی با علم روانشناسی به خودشناسی رسید و به خودشناسی عرفانی هم برسد  می‌تواند هم به آرامش و موفقیت و هم به مقصود نهایی یعنی حرکت به سمت الله و تکامل معنوی دست یابد.

سطوح مختلف خودشناسی

جهان اشکال:

جهان اشکال (دنیای فیزیکی) شامل تمام چیزهایی است که در درون ما وجود دارد و در زندگی روزمره خود با آن‌ها سر و کار داریم؛ مانند کار کردن، وظایف و مسئولیت‌هایمان که باید انجام دهیم. تصویر روانی ما به کمک شخصیت، آداب و رسوم و ارزش‌های انسانی که در این جهان داریم شکل می‌گیرد و خودشناسی کمک می‌کند تا بتوانیم وظایفمان را در جهان اشکال به درستی انجام دهیم.

جهان پشت پرده:

جهان پشت جایی است که در آن انواع ترس‌ها، آسیب‌ها و عقاید و عقده‌ها و حسرت‌های ما قرار دارند. این احساسات بر روی روابط اجتماعی ما تأثیر بسیار زیادی می‌گذارند و خودشناسی سبب می‌شود تا با غلبه بر آن‌ها و شناخت بهترشان، بتوانیم روابط اجتماعی خود را با سایر افراد بهبود ببخشیم.

جهان اعماق:

جهان اعماق، دنیایی است که در زیر جهان پشت پرده قرار دارد و همان‌طور که از نامش نیز پیداست، این جهان عمیق‌ترین جنبه‌های روانی ما را در خود جای داده است. این جهان دارای دو بخش تاریک و روشن است و هر فردی در زندگی‌اش با توجه به نوع اعمال، رفتار و احساساتش می‌تواند هر یک از بخش‌ها را نسبت به دیگر ارجعیت دهد. خودشناسی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم بخش روشن جهان اعماق را همواره در درجه‌ای بالاتر از بخش تاریک نگه داریم.

تست‌های خودشناسی در روانشناسی

روانشناسان، ابزارها و متدهای بسیار متفاوتی برای خودشناسی و سنجیدن ویژگیهای شخصیتی ارائه کرده‌اند که هر کدام کاربردها، محدودیت ها و نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارد.

وقتی در مورد خودشناسی صحبت می‌شود، در واقع قرار است با استفاده از این ابزارها، خصوصیات رفتاری و ذهنی  خود را بهتر بشناسیم و البته بتوانیم آن را تحلیل کنیم.

یکی از قدرتمندترین ابزارها، تست های خودشناسی است که البته نکته مهم این است که از تست‌های معتبر استفاده شود و برای تفسیر نتایج از یک متخصص کمک بگیرید.

خودشناسی از کجا می آید؟

هنگامی که ظرفیت خود را برای خودشناسی در نظر می گیریم، بسیاری از ما آگاهانه یا ناخودآگاه خودمان را جدا از بدن مادی خود می پنداریم. با این حال، روان‌شناسان و متخصصان اعصاب موافق هستند که «من»ی که ما تجربه می‌کنیم «نتیجه فرآیندهای مادی است که مغز و بدن ما را تشکیل می‌دهند»، نه یک ماده اخروی و غیر فیزیکی.

علیرغم آنچه در مورد مغز خود می دانیم، دانش محدودی در مورد اینکه خودشناسی ما از کجا آمده است، به دست آورده ایم.

درون نگری یا همان خودشناسی ممکن است خط مستقیمی را برای خودشناسی که ممکن است انتظارش را داشته باشیم، ارائه نکند. درعوض، نگاه کردن به خود از منظرهای متفاوت می تواند مفیدتر باشد. لازم به ذکر است که ما نقاط کور بسیاری در خودشناسی داریم و این نقاط کور می تواند عواقب منفی برای خود و دیگران داشته باشد.

خودشناسی یا خود آگاهی چیست؟

خودآگاهی عادت توجه به طرز تفکر، احساس و رفتار شما است. به طور خاص، خودشناسی به موارد زیر محدود می شود:

• الگوهای فکری

چگونه تمایل دارید در مورد آنچه برایتان اتفاق می افتد فکر کنید و توضیح دهید؟ خود گفتاری شما چگونه است؟ چه انتظاراتی در محیط های خاص یا با افراد خاص دارید؟ باورهای اصلی شما که بر تفکر شما تأثیر می گذارد کدامند؟

• الگوهای احساسات

چقدر حالات و عواطف خودتان را درک می کنید؟ آیا احساسات خود را مشاهده می کنید و سعی می کنید آن ها را درک کنید یا به طور تکانشی به آنها واکنش نشان می دهید؟ آیا احساسات دشوار را به عنوان دشمنانی می‌بینید که باید از آنها اجتناب کرد یا از آنها خلاص شد؟ یا پیام‌رسانی که سعی دارد چیزی به شما بگوید؟

• الگوهای رفتاری

آیا می‌دانید که چرا در موقعیت‌های خاص تمایل دارید که به همان شیوه عمل کنید؟ آیا می دانید که چه نوع وقایعی برای شما محرک است؟ برای اینکه بفهمید چه چیزی رفتارهای شما را برمی انگیزد یا به خود آزاری می انجامد ؟

به عبارت دیگر، خودآگاهی به این معناست که یاد بگیرید درباره ذهن خود کنجکاو باشید؛ پس بهتر است تا راه های خودشناسی را یادبگیرید زیرا باعث موفقیت در زندگی و کار می‌شود.

اهمیت خودشناسی در توسعه کسب و کار

امروزه به دلیل وجود رقابت‌های بسیار زیاد در میان کسب و کارهای مختلف، علاوه بر مهارت، دانش و خلاقیت، مبحث دیگری نیز وجود دارد که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و آن مبحث، خودشناسی است. برای رشد و توسعه کسب و کارتان شما باید در ابتدا خودتان، مهارت‌هایتان، علاقه‌مندی‌هایتان، نقاط ضعف و قوتتان و … را به خوبی بشناسید تا در نهایت بتوانید در تصمیم‌گیری‌ها و توسعه کسب و کارتان نیز موفق عمل کنید. خودشناسی تکلیف شما را با ارزش‌ها، هدف‌ها و نوع کاری که دوست دارید انجام دهید، مشخص می‌کند. در واقع می‌توان گفت که مهم‌ترین و تعیین کننده‌ترین بخش در مسیر رشد و توسعه، همین خودشناسی چون در صورتی که در این مرحله اشتباه کنید، تمامی جوانب کارهایی که در حال انجام آن هستید و یا قصد انجام آن را دارید با مشکل مواجه می‌شود؛ بنابراین، به دست آوردن شناخت صحیح از خودتان و توسعه دادن مهارت‌های فردی از طریق خودشناسی یعنی سرمایه گذاری بیشتر بر روی مهم‌ترین و اصلی‌ترین دارایی‌هایی که در اختیار دارید و در نتیجه به عنوان یک کارآفرین یا مدیر نیز قادرید تا درست‌ترین راه را در مسیر رشد کسب و کارتان انتخاب کرده و پیش بگیرید.